Интервју со Филипче: Со работа, посветеност и целосна транспарентност, создадовме доверба кај граѓаните во здравствениот систем
Пандемијата на Ковид-19 беше најсериозниот тест за нашиот здравствен систем. И не само за нашиот, за секој здравствен систем во земјите во светот. Сметам дека во овие услови на најголема светска здравствена криза, покажавме како треба и како може, со работа, посветеност и целосна транспарентност кон јавноста, да се создаде огромна доверба кај граѓаните во здравствените работници и здравствениот систем, вели министерот за здравство Венко Филипче во интервју за Локално.
Министерот посочи дека оваа криза на сите нас, и како поединци, и како држава ни ги промени приоритетите на подолг рок, а тоа ќе се отслика и понатаму во одлуките за инвестиции во здравствениот систем.
Смета дека сосема соодветно и успешно земјава се справува со коронавирусот.
-За смртноста, дозволете да кажам дека за секој пациент е направено сѐ и тоа одговорно го тврдам. Ние како земја, заземавме, ќе речам, одговорен пристап на тестирање на починати лица за кои семејството укажало дека имало симптоми на ковид, што е епидемиолошки целосно оправдано, вели Филипче.
Во однос на вакцината и нејзината достапност во земјава, министерот вели дека аплицирано е преку два механизми за вакцината.
-Едниот систем е преку механизмот на СЗО за еднаква прераспределба на вакцините во сите земји кои ќе аплицираат за вакцинирање на 20 отсто од населението, секако тука ризичните групи имаат предност. И понудата од Полска, преку полската амбасада кај нас, да купиме една количина од нивната количина која земјите од ЕУ планираат да ја добијат преку директен договор со произведувачот на таа т.н оксфордска вакцина, посочи министерот.
За тоа дека голем број граѓани не се согласуваат да ја примат вакцината против Ковид-19, тој вели дека таа нема да биде задолжителна.
-Сега кога се соочуваме со болест за која нема вакцина, гледаме колку вакцинацијата е битна. Доколку имаше вакцина на светско ниво пандемијата многу побрзо ќе беше запрена. Верувам дека ова е поука за сите оние кои се спротивставуваат на вакцинацијата, смета Филипче.
По изборот на новата Влада, дадена ви е доверба за втор мандат на чело на Министерството за здравство. Во првиот, голем дел од времето потрошивте на справување со пандемијата на Ковид-19. Колку сепак е унапредено здравството од кога вие сте министер?
-Можам да кажам дека она што го зацртавме на почетокот на мојот прв мандат, и покрај ковид-19, успеавме во голема мера да го реализираме. Некои проекти, разбирливо, беа одложени заради корона кризата која нé затекна, но некои пак произлегоа токму од неа, кои не само што се одговор на состојбата туку ќе обезбедат и долгорочен бенефит во здравството.
На почетокот на мојот прв мандат, наша задача беше да го унапредиме здравствениот систем кој беше речиси пред колапс. Нема да претерам ако кажам дека затекнавме руинирани здравствени установи, стара медицинска опрема, недостаток на лекови, инсулини со сомнителен квалитет, недостаток на медицински персонал и здравствени работници со ниски плати кои сакаа или веќе ја напуштаа државата.
Многу вложивме во реконструкции. Целосно се реконструираа повеќе од 30 оддели во болници и клиники, а инфраструктурните проекти не застанаа ниту во кризата. Во екот на пандемијата, го пуштивме во употреба новото крило во болницата во Струмица каде на 6.000 м2 се сместени повеќе специјалистички амбуланти, понатаму реновираниот оддел на Клиниката за нефрологија, пред неколку дена одделот за женски интернистички болести во Кавадарци, Институтот за трансфузиона медицина, Клиника за хематологија, Клиниката за максилофацијална хирургија почна да се реконструира итн.
Целосно се уреди и пристапната инфрастуктура на клинички. По 50 години ја менуваме и инфраструктурата и функционалноста на клиничкиот центар.
Во минатиот мандат, набавени се најсовремени медицински апарати за здравствени установи на територијата на целата земја, 12 нови возила за итната медицинска помош, нови лекови, вакцини и најсовремена медицинска терапија. Ги укинавме квотите за лекови на рецепт во аптеките. Сега терапијата е достапна во секоја аптека и во секое време.
Воведовме 7 нови лекови за ретки болести, а пациентите со дијабетес сега добиваат високо-квалитетен и сертфициран инсулин. Воведовме иновативна биолошка терапија за пациентите со малигни заболувања, набавивме нови дигитални мамографи, воведовме задолжително двојно читање на мамографските снимки, бесплатни ортопедски градници и психолошка поддршка за пациентките со рак на дојка.
Го збогативме имунолошкиот календар со две нови вакцини за заштита од пневмокок и рота вирус, кои се чести во детската возраст, особено кај децата кои посетуваат градинки.
Многу сериозно пристапивме и кон прашањето на смртност кај новороденчиња, бевме меѓу земјите со највисока смртност во Европа. Инвестиравме во опрема, во инфраструктура, но најважно од сé во луѓе за да се подигне нивото за експертиза. Со сето ова, успеавме двојно да ја намалиме стапката на смртноста кај новореднчињата, што за нас како држава претставува голем напредок.
Во однос на инвестициите во човечкиот капитал, имаме рекордно зголемување на платите и надоместоците за медицинскиот кадар, нешто до сега не се случило години наназад.
Факт е дека беа започнати и други проекти и активности, но за жал некои мораше да бидат одложени заради пандемијата со Ковид-19, но претходно преземените активности значително придонесоа да може здравствениот сиситем брзо да се прилагоди и успешно да се менаџира кризата со Ковид-19.
Наскоро, продолжуваме со реализација на проектите, започнуваме нови, согласно новите побарувања и потреби на здравствениот систем за да обезбедиме врвни здравствени услуги за граѓаните и подобри услови за работа на медицинските кадри.
Можеше ли подобро да се справиме со пандемијата и како, според вас, генерално се дава позитивна или негативна оценка на една земја за справување со Ковид-19?
-Пандемијата на Ковид-19 беше најсериозниот тест за нашиот здравствен систем. И не само за нашиот, за секој здравствен систем во земјите во светот. Сметам дека во овие услови на најголема светска здравствена криза, покажавме како треба и како може, со работа, посветеност и целосна транспарентност кон јавноста, да се создаде огромна доверба кај граѓаните во здравствените работници и здравствениот систем.
Ние сме меѓу малкуте земји кои воведоа навремени здравствени мерки. Сметам дека брзо се престроивме и во континуитет се адаптираме на секоја состојба. Го зајакнавме капацитетот и координацијата на здравствениот систем преку изградба на монтажна болница, дигитализација на услуги, доопремување на Клиниката за инфективни болести, прераспределба на здравствениот кадар, зголемување на капацитети за тестирање и навремена едукација на здравствените работници. Здравствениот систем и работници се подготвени за евентуален следен бран на коронавирусот. Ова беше возможно зошто дел од промените и унапредувањата во здравствениот систем веќе започнаа да се одвиваат и пред почетокот на пандемијата.
Оваа криза на сите нас и како поединци, и како држава ни ги промени приоритетите на подолг рок, а тоа ќе се отслика и понатаму во одлуките за инвестиции во здравствениот систем.
И во текот на пандемијата, дел од здравствените услуги функционираа непрекинато во целиот овој период. Непречено се одвиваа сите итни интервенции, терапиите и интервенциите кај малигните заболувања, дел од клиниките функционираа непрекинато. Имавме одложување на операциите кои не беа итни, пред сé заради ротацијата на анестезиолозите, но и заради заштита на самите пациенти од ширење на ковид-19. Но и во овие услови, во пандемија, имавме повеќе трансплантации на бубрег и за прв пат во нашата земја, успешна трансплантација на срце од починат донор.
Веќе полека почнуваат да се враќаат редовните програми на клиниките. Функционира и системот за закажување на интервенции и прегледи преку МојТермин.
Но, интензивно се подготвува здравствениот систем и за наредниот период, во смисла на болнички капацитети и кадар, а да притоа не биде компромитиран редовниот програм. Го прилагодуваме здравствениот систем со формирањето на новите ковид центри целосно да ги одвоиме пациентите со Ковид или со таква симптоматологија во 16 града низ земјава, по примерот на монтажната болница до Инфективната клиника и новата амбуланта кај пулмологија.
Сметам дека сосема соодветно и успешно се справуваме со коронавирусот. Во ниту еден момент немавме недостаток на болнички капацитети, што е клучен параметар за оцена на успешноста на здравствениот систем, вршиме широко тестирање и ги изолираме сите контакти на заболените, имаме протоколи – не дозволивме ширење на вирусот меѓу ризични групи на граѓани, подготвени сме за сите сценарија за есен.
За смртноста, дозволете да кажам дека за секој пациент е направено сѐ и тоа одговорно го тврдам. Ние како земја, заземавме, ќе речам, одговорен пристап на тестирање на починати лица за кои семејството укажало дека имало симптоми на ковид, што е епидемиолошки целосно оправдано. На тој начин постојано имаме увид во епидемијата и ги штитиме семејствата на починатиот за кој доколку пост мортем се утврди дека го имал вирусот, пристапуваме соодветно со изолација, тестирање. Голем дел од смртните случаи се дијагностицирани пост мортем.
Но има уште еден момент, голем дел од смртните случаи настанале заради тоа што пациентите доцна се јавиле во болница. Инаку генерално, леталитетот кај нас воопшто не е повисок од светскиот или од европскиот просек.
Ако би можеле да се вратите наназад и со сите информации кои досега светот и медицината ги научи за „невидливиот непријател“, би го прифатиле ли, да речеме, „шведскиот модел“ кој не вклучуваше толку рестриктивни мерки?
-Мерките кои од почетокот ги воведуваме дадоа соодветни резултати. Сите мерки кои беа постепено воведувани, а потоа и постепено олабавувани резултираа со тоа цело време да имаме контрола над ситуацијата со ширењето на епидемијата, особено во однос на клучите параметри според кои се оценува успешноста на менаџирање на кризата – а тоа е дека во ниту еден момент немавме преоптоварување на болниците, спречивме појава на поголеми кластери поврзани со ранливи групи на пациенти, целосно го престроивме здравствениот систем за многу кусо време за пружање на соодветна нега на пациентите со симптоми, преку хоспитализација и следење преку матичните лекари на домашно лекување, за оние со поблаги симптоми.
Мерките кои ги спроведуваме и кои ги предлага комисијата за заразни болести, целосно се во согласност со достапните искуства, препораките на СЗО, актуелната ситуација во земјата, имајќи го предвид и менталитетот на граѓаните. Секогаш и секаде кога се почитуваат мерките тие даваат резултати.
Сите појави на ширење на вирусот, сите новозаболени се резултат на непочитување или неправилно спроведување на мерките за лична заштита и пропишаните протоколи. Мерките и на почетокот и сега се сосема соодветни и рестриктивните мерки беа неоходни во почетокот за да се запре ширењето на вирусот меѓу граѓаните, но и за да не се дозволи крах на здравствениот систем, нешто што беше случај во некои европски земји.
Една од најголемите причини поради кои граѓаните не се решаваат да се тестираат за корона и кријат за постоењето на симптомите е тој изолациски период од 14 дена. Познатиот германски виролог Кристијан Дростен од болницата „Шарита“ во Берлин сепак заговара за скратување на периодот на самоизолација на 5 дена. Тој верува дека заразените се најинфективни во тој период од 5 дена. Може ли ваква одлука да донесе повеќе резултати во борбата со вирусот кај нас?
-Сите одлуки кои ги носиме се научно издржани. Веќе ги спроведуваме препораките од СЗО околу начинот на ослободување на лицата болни односно позитивни на Ковид-19 без потреба од контролно тестирање, токму врз основа на препораките на СЗО и Европскиот центар за превенција и контрола на болести, а по опсежни анализи на Истражувачкиот центар за генетски инженериг и биотехника во МАНУ и релевантни медицински студии. Од неодамна, сите позитивни лица со Ковид-19 се ослободуваат од изолација после 10 дена од првиот позитивен тест ако се асимптоматски случаи, односно после 20 дена кај пациентите со симптоми, поточно за нив, 3 дена по престанок на симптомите.
Целото интервју видете го на Локално.мк